Тӳре-шара тата депутатсем мӗн чухлӗ ӗҫлесе илнине кирек кам та пӗлейрет. Ку информацие влаҫ органӗсен сайтӗнче вырнаҫтармалла. Анчах, «Правда ПФО» журналисчӗ Александр Белов асӑрханӑ тӑрӑх, мӗнле тупӑша кӑтартассипе Чӑваш Енӗн влаҫ органӗсен официаллӑ порталӗнче пӗр пеклӗх ҫук.

Улатӑр хула администрацийӗн пуҫлӑхӗ Нина Шпилевая тата Ҫӗнӗ Шупашкар хула администрацийӗн Ольга Чепрасова хӑйсен декларацийӗсенче, акӑ, банкра выртакан укҫапа мӗн чухлӗ процент илнине те кӑтартнӑ. Ытти район-хула пуҫлӑхӗн саппас укҫа ҫук тейӗн. Пӑрачкав район администрацийӗн пуҫлӑхӗ Евгений Лебедев вкладпа 4 пус ҫеҫ ӗҫлесе илнӗ.

Журналист декларацисене сайтра ӑҫта вырнаҫтарассипе пӗр пеклӗх ҫуккине те сӑнанӑ. Тӗрӗссипе, пурин те «Противодействие коррупции» (чӑв. Коррупципе кӗрешесси) ярӑм пур. Анчах пурте унта тӳрех курӑнмалла лартман иккен.

Ҫӗнӗ Шупашкарти унччен лавкка пулнӑ ҫурта реконструкциленӗ чухне 37 ҫулти арҫын сарӑмсӑр вилнӗ. Халӗ ку ӗҫ тӗлӗшпе следстви умӗнхи тӗрӗслев ирттереҫҫӗ.

Ку пӑтӑрмах ҫу уйӑхӗн 18-мӗшӗнче Совет урамӗнчи пӗр ҫуртра пулнӑ. Строительствӑпа монтаж ӗҫӗсене пурнӑҫланӑ чухне арҫын ҫине перегородка йӑтӑнса аннӑ та ӑна хӗстерсе лартнӑ. Вӑл йывӑр сурансене пула ҫавӑнтах вилнӗ.

Арҫын унта субподрядчик пек килӗшӳ тумасӑр ӗҫленӗ. Инкек мӗншӗн сиксе тухнине уҫӑмлатмашкӑн судпа медицина экспертизи ирттерме палӑртнӑ. Тӗрӗслев ӗҫне Чӑваш Енри Ӗҫ патшалӑх инспекцийӗн специалисчӗсем те хутшӑнӗҫ.

Ыран, ҫу уйӑхӗн 19-мӗшӗнче, Питӗр хулинче Ҫӗнӗ Шупашкарти «Хӗвел» савутра кӑларнӑ хӗвел батарейин модульне вырнаҫтарнӑ катамаран ҫула тухӗ.

Раҫҫейре туса кӑларнӑ хӗвел элеменчӗллӗ катамаран халиччен те пулман. Катамарана Питӗр хулинче кӑларнӑ, унӑн ҫивиттине ҫурма авӑнакан хӗвел модульне вырнаҫтарнӑ. Хӗвел модульне тума Ҫӗнӗ Шупашкарти «Хӗвел» савутра кӑларнӑ гетеротытӑмлӑ хӗвел элеменчӗсемпе усӑ курнӑ.

Хӗвел модулӗллӗ катамаран маршручӗ ҫапларах пулӗ: «Питӗр – Мускав – Аҫтӑрхан». Маршрутӑн пӗтӗмӗшле вӑрӑмӑшӗ — 5 пин км ытла. Инҫе ҫула катамаран Нева, Ока, Атӑл, Кама юханшывӗсемпе кайӗ.

«Эковолна» (чӑв. Экохум) экспедицие Инженер конкурсӗсемпе ӑмӑртавӗсен наци центрӗ йӗркеленӗ.

Ҫӗнӗ Шупашкарта Вексельберг теплица хута яни пирки сайтра унччен пӗлтернӗччӗ. Кӑҫалхи кӗркунне унта пахча ҫимӗҫ ӳстерме тытӑнмалла.

Анчах малтан теплица комплексӗ патне асфальт сармалла. Ҫула вара республика хуснинчи укҫа-тенкӗпе тӑвӗҫ. «Чӑваш Енре промышленноҫ тата инвестици ӗҫӗн аталанӑвӗн фончӗ» АУ «Ҫӗнӗ Шупашкар» теплица комплексӗ» патне ҫул хывмашкӑн электронлӑ аукцион ирттересси пирки пӗлтернӗ.

Ку тӗллевпе республика хыснинчен 27 миллион та 795 пин тенкӗ уйӑрма хатӗр. Ҫул 962 метр тӑршшӗ, 6 метр сарлакӑш пулӗ. Ҫавӑн пекех теплица комплексне шывпа тивӗҫтермешкӗн 9 миллион та 100 пин тенкӗ тӑкаклӗҫ.

«Про Город» хаҫат редакцийӗнчен Ҫӗнӗ Шупашкарти 44-мӗш ача пахчин 1-мӗш корпусне ҫӳрекен шӑпӑрлансен ашшӗ-амӑшӗ пулӑшу ыйтнӑ. Вӗсем каланӑ тӑрӑх, унта тахҫанах юсав ирттермен, стена вара йӑтӑнать.

«Бассейн тахҫанах ӗҫлемест, стенасем йӑтӑнаҫҫӗ. Верандӑсем те авариллӗ лару-тӑрура, ҫумӑр ҫунӑ чухне ачасен пытанма та вырӑн ҫук. Ачасемшӗн хӑрушӑ», - тенӗ аслисем.

Ача пахчин заведующийӗ Людмила Шибанова лару-тӑрӑва ӑнлантарнӑ: хула администрацийӗнче юсав ирттермешкӗн укҫа уйӑрнӑ, проектпа смета документацине хатӗрленӗ. Анчах тӗрӗсленӗ хыҫҫӑн ҫакӑ палӑрнӑ: унта бассейна ӗҫлеттерме юрамасть. Юсав хыҫҫӑн, ахӑртнех, ача пахчинче спортзал пулӗ.

Юсав ӗҫӗсем ирттермешкӗн пӗтӗмпе 170 пин тенкӗ уйӑрса панӑ.

Ҫӗнтерӳ кунӗнче Чӑваш Енӗн пултарулӑх интеллигенцийӗ Тӑван ҫӗршывӑн аслӑ вӑрҫине хутшӑннӑ икӗ поэтӑн астӑвӑм хӑмисем патне чечек хунӑ.

Чыслава, Чӑваш Енӗн Культура министерстви пӗлтернӗ тӑрӑх, чӑваш халӑх поэчӗ Петӗр Хусанкай (1908-1970) тата кабардин-балкар халӑх поэчӗ Кайсын Кулиев (1917-1984) тивӗҫнӗ. Юлашкинчен асӑнни 1941 ҫулхи кӗркунне Орел хули патӗнче йывӑр аманнӑ хыҫҫӑн Шупашкарти 3052-мӗш эвакогоспитательте сипленнӗ.

Вӑрҫа хутшӑннӑ поэтсене хисеплесе пӗлтӗр пуҫласа чечек хунӑ, кӑҫал ку ырӑ йӑлана малалла тӑснӑ. Акцие чӑваш халӑх поэчӗ Валери Туркай пуҫарнӑ.

Чечек хума Юрий Артемьев профессор, ЧНКн вице-президенчӗ Владимир Тяпкин, Ҫеҫпӗл Мишши премийӗн лауреачӗсем Раиса Сарби, Ольга Тургай, Атнер Хузангай тата Олег Цыпленков, Чӑваш Енӗн профессилле ҫыравҫисен пӗрлешӗвӗн ертӳҫи Геннадий Максимов, Шупашкарти Ҫеҫпӗл Мишши музейӗн ертӳҫи Антонина Андреева тата ыттисем хутшӑннӑ.

2002 ҫулхи нарӑс уйӑхӗн 16-мӗшӗнче Ҫӗнӗ Шупашкарти 10-мӗш пилӗкҫуллӑх урамӗнчи пӗр ҫурт подъездӗнче арҫын виллине тупнӑ. Ӑна пуҫӗнчен персе вӗлернӗ. Ҫак ӗҫе кам тунине часах палӑртнӑ, анчах тытса чарайман.

Вӗренӗн вӗҫӗ пур. 16 ҫул пытанса пурӑннӑ киллере каҫал ҫу уйӑхӗнче Владимир облаҫӗнчи Покров хулинче тупнӑ. Ӑна Чӑваш Ене илсе килнӗ.

Арҫынна персе вӗлернӗ чухне вӑл 28 ҫулта пулнӑ. Хай хискер хӑйӗн айӑпне йышӑннӑ. Ҫав арҫынна курайманнипе персе вӗлернине пӗлтернӗ.

Хӑй вӑхӑтӗнче «Грани» хаҫат кун пирки ҫырнӑ. Статьяра ҫырнӑ тӑрӑх, подъездра 6-мӗш автотранспорт предприятийӗн ӗҫ тӑвакан директорне, 40 ҫулти Александр Дорофеева, персе вӗлернӗ. Икӗ пуля пуҫран лекнӗ. Киллер машинӑна ларса «Вятка» автоҫулпа тарнӑ.

Сакасҫӑ кам пулнине те палӑртнӑ, анчах преступнике федераци шыравне панӑран ӗҫе вӑхӑтлӑха чарса лартнӑ. МИХ пӗлтернӗ тӑрӑх, 2002-2005 ҫулсенче Ҫӗнӗ Шупашкарта саккаспа 4 ҫынна вӗлернӗ.

Преступник 6-мӗш автотранспорт предприятийӗнче ӗҫленӗ. Ҫынна вӗлернӗ хыҫҫӑн вӑл тӑван хулине таврӑнман. Нумаях пулмасть вӑл ӑҫта пулма пултарни пирки хыпар ҫитнӗ. Полицейскисем ҫийӗнчех командировкӑна тухса кайнӑ, ҫав арҫынна тытса чарса Чӑваш Ене конвойпа илсе ҫитернӗ.

Малалла...

Ҫy yйӑxӗн 5-мӗшӗнче каҫxи 6 сехет те 40 минутрa Ҫӗнӗ Шупашкарти Тӗкӗрҫ катинчи ҫырмара ача виллине тупнӑ. Кун пирки «Про Город» (чӑв. «Хула пирки») кӑлаpӑм хыпарлать.

Пӗчӗк ача виллине иртен-ҫӳpeн асӑpxaнӑ. Ӑна курнисем пӗлтернӗ тӑpӑx, пепке виллине ҫырмаран илсе хӑпартнӑ. Paҫҫeй следстви комитечӗн Чӑваш Енри управленийӗ кун пек пӑтӑрмах чӑнах та пулнине ҫирӗплетнӗ.

«Вилӗ aчана тупнӑ вырӑнта халӗ следовательсем ӗҫлеҫҫӗ. Ку ача чӗpӗ ҫypалнӑ-и е амӑшӗн варӗнчех вилнӗ-и — ҫaкна судпа медицина тӗпчевӗ yҫӑмлатӗ», — теҫҫӗ управленин пресс-службинче.

Асӑнса хӑвармалла, Раҫҫee пӑлхатнӑ кун йышши пӑтӑрмах Шупашкарта кӑҫaлхи наpӑc yйӑxӗн 2-мӗшӗнче пулнӑччӗ. Ун чухне ҫамрӑк xӗpapӑм хӑйӗн тин ҫypaлнӑ ачине ҫӳп-ҫaп контейнерне тухса пӑpaxнӑччӗ.

Калининград облаҫӗнче Балти флочӗн матросӗпе пӗлӗшӗ судра явап тытнӑ. Вӗсем «Ҫӗнӗ Шупашкар» ҫар карапӗ ҫинчен ҫур тонна ытла топливо вӑрлама тӑнӑшӑн суд сакки ҫине ларнӑ.

Ҫак хура ӗҫе пурнӑҫлама матроса пӗлӗшӗ пулӑшнӑ. Анчах иккӗшӗн те, Иван Пуховский аслӑ матросӑн тата унӑн пӗлӗшӗн Валентин Шкалевӑн, суд сакки ҫине ларма тивнӗ. Вӗсене преступлени вырӑнӗнче полицейскисем тытса чарнӑ.

Следстви тата суд ҫирӗплетнӗ тӑрӑх, 2017 ҫулхи раштав уйӑхӗнче ҫак ҫамрӑк арҫынсем «Ҫӗнӗ Шупашкар» тральщик базинчен 590 килограмм топливо вӑрлама тӑнӑ. Пӗтӗмпе – 17 пин те 760 тенкӗлӗх. Балти гарнизон ҫар сучӗ Пуховские – 30 пин тенкӗлӗх, Шкалева 27 пин тенкӗлӗх штрафлама йышӑннӑ.

Сӑмах май, БТ-212 тральщике «Ҫӗнӗ Шупашкар» ята пӗлтӗрхи раштав уйӑхӗнче панӑ.

Ҫӗнӗ Шупашкарта «Лашана шыва кӗртни» ятлӑ скульптура вырӑн тупма пултарать. Ҫак кунсенче хулари ӳнер канашӗн пайташӗсем Петр Пупин скульпторӑн проектне пӑхса тухнӑ. Скульптор ӑна «Спутник» микрорайонта вырнаҫтарма сӗнет.

Лаша ҫывӑхӗнче – виҫӗ ача. Ларӑва хутшӑннӑ ҫынсем вӗсенчен пӗринче Андриян Николаев космонавтӑн ача чухнехи сӑнне палӑртнӑ. «Грани» хаҫат пӗлтернӗ тӑрӑх, ҫавна май скульптурӑна тата ятне улӑштарма та пултарӗҫ.

Петр Пупинӑн ҫак ӗҫӗ Кузьма Петров-Водкинӑн «Хӗрлӗ лашана шыва кӗртни» картинипе пӗр пекрех. Вӑл Третьковка галерейинче упранать. Пупинӑн ӗҫӗнче вара виҫӗ ҫаппа-ҫарамас ача лашана ҫӑваҫҫӗ.